Hoe zal Nijmegen eruit zien in 2100? Hoe leeft de mens dan samen met water, groen en ander leven? In een speciale editie van het Duurzaamheidscafé op 27 maart in Museum De Bastei stond fantasie, inleving en eco-fictie centraal. Zoals één bezoekers het samenvatte: ‘Ik heb vandaag meer vanuit mijn gevoel naar de toekomst gekeken, in plaats van rationeel.’
Publiek trekt in vier groepen langs verschillende ruimtes, waar sprekers, visuele input en oefeningen hen uitdagen om tijd te reizen. Vier groepen krijgen daardoor ieder een eigen ervaring. Hier wat fragmenten uit hun tijdreizen.
2100 op de kaart
Een rivier waar nu nog asfalt ligt. Volkstuinen in het midden van woonwijken. Planten die omhoog slingeren langs wolkenkrabbers. In de entree van het museum wordt een toekomstkaart van Nijmegen onthult, gemaakt door de kunstenaars van Polymorf. Stadsecoloog Joep van Belkom ziet hierin een stad waarin mens en natuur meer samenleven. ‘Dat vergt wel een omschakeling. In Nijmegen werken we hier al aan. Bij de Lentse Plas komt bijvoorbeeld een nieuwe wijk waar Schotse hooglanders door de straten lopen. Daar moeten we als mens dan ruimte voor maken.’
Rollenspel met de toekomstecoloog
‘We zeggen vaak dat de natuur heel kwetsbaar is, maar de mens is veel kwetsbaarder. Als het ecosysteem instort, zijn wij verloren.’ Marjolein Pijnappels zet als toekomstecoloog mensen aan het denken over hoe we samen willen leven met de natuur – nu en in volgende generaties. Ze pleit voor symbiose: een balans en samenspel tussen alle wezens.
Sci-fi als inspiratiebron
In het Amfitheater prikkelt schrijver Daniël Olivier met sci-fi fragmenten. Het boek Always Coming Home van Ursula LeGuin neemt ons mee naar een samenleving aan de rand van een rivier. Geen grote stad. Geen hoge gebouwen. Maar mensen die kennis delen met elkaar en leren van de natuur. Een bibliothecaris leert ons dat niet alle kennis gearchiveerd hoeft te worden. En dat taal vergankelijk is. ‘Zullen we ooit echt de taal van dieren begrijpen?’ vraagt iemand zich af. En ‘welke kennis willen we behouden, en wat mag verdwijnen?’
Aardbeien uit het lab
The Matrix Resurrections toont een stad waar mens en machine samenwerken om een verloren ecosysteem te herstellen. In het lab werken ze aan het kweken van aardbeien en het in leven houden van vlinders. We kijken een filmfragment. Dystopisch, vinden sommigen. Hoopvol, vindt een ander. ‘Dat we toch altijd blijven strijden en zo’n klein leven zoveel waarderen.’
Nijmegen weer een bos
Tijd voor stellingen. Marjolein Pijnappels daagt iedereen uit om met elkaar in gesprek te gaan. Maar niet vanuit zichzelf. Vanuit toegewezen rollen. Wat vindt de Waal bijvoorbeeld? Of een kind in 2100? Een vis? Of een eeuwenoude eik? Veel zien het wel zitten als de Waal vrij koers krijgt, of als Nijmegen weer een bos wordt. Of alle menselijke inwoners in de toekomst ook verplicht een dag per maand moeten besteden aan stadslandbouw? ‘Voor mij zou het wel helpen. Want ik wil het wel, maar het komt er vaak niet van.’
Reflectie tussen de museumstukken
Tot welk object of opgezet dier voel jij je het meest aangetrokken? Nadenken over de toekomst doen we in Museum de Bastei natuurlijk tussen relikwieën uit (een ver) verleden. Mammoettanden herinneren ons aan de ijstijd die de heuvels rondom Nijmegen vormde. Opgezette vogels belichamen de bewoners waar we de stad nu mee delen. De mensen vanavond dromen samen de toekomst.
Dit Duurzaamheidscafé was een samenwerking met Museum de Bastei en LUX, initiator van Symbiostad. Lees het Symbiostad-zine van Marjolein Pijnappels hier online terug.