Op 24 november 2020 was het tweede, geheel digitale Duurzaamheidscafé Nijmegen. Via ZOOM keken zo’n 120 mensen mee naar een interview van Gelderlander-journalist Eric Reijnen Rutten met milieuactivist Johan Vollenbroek, bekend van met name zijn gewonnen juridische strijd tegen de stikstofuitstoot. Vervolgens konden deelnemers live vragen stellen via de chat die door Lucy Holl werden geselecteerd. De avond werd in goede banen geleid door Bert Lagerweij, en Collin Hoeve droeg zorg voor de op maat gemaakte muzikale omlijsting. Het verslag is geschreven door Esmee de Lorijn.
Wie is stikstofstrijder Johan Vollenbroek?
“Laat je heel de wereld stikken als de stof is neergedaald? Het is tijd om nu te kiezen waar je staat.” Collin Hoeve zingt ons toe. De hele wereld laten stikken, dat is iets wat Johan Vollenbroek zeker niet doet.
Hoe begon hij?
Door boerderij van zijn ouders had Johan al jong interesse in de natuur. Hij zag hoe deze sector in de jaren ’60 steeds meer chemicaliën gebruikte en dit stond hem tegen. Destijds bestonden er nog geen milieustudies en zo kwam hij uit bij scheikunde. Na zijn studie boekte hij succes bij Royal Haskoning waar hij zich bezig hield met water- en luchtkwaliteit. Dit deed hij een aantal jaar in Oost-Europa. Na een tijd zag hij dat deze landen vordering maakten en dat Nederland bleef hangen. Hij besloot toen zich meer te gaan richten op het verduurzamen van Nederland.
Hoe Johan Nederland verduurzaamt
Dat doet Johan met zijn bureau Mobilisation for the Environment. De filosofie: klimaatverandering en de achteruitgang van de natuur tegengaan. Johan: “Je kunt je zorgen maken maar je kunt ook in de actiestand gaan staan. Dit is niet gedreven uit boosheid maar uit slimheid.” Zijn bureau spande onder andere een proces aan tegen Shell en BP.
De kurk ging er echt af in 2018 toen de Raad van State een uitspraak deed over het Programma Aanpak Stikstof van Nederland. Ze kregen gelijk en de stikstofaanpak van Nederland bleef niet overeind. Toen had niemand nog echt door wat de impact van deze uitspraak was en hoe dit Nederland zou veranderen. De uitstoot van stikstof moest drastisch omlaag en deze keer kon de overheid geen trucjes verzinnen. Nederland moet stappen gaan zetten.
Hoe gaat Nederland het stikstofprobleem oplossen?
We rijden inmiddels 100 op de snelweg en zijn in gesprek met de boeren. Echt veel veranderingen zijn er nog niet doorgevoerd. Het Ministerie van Landbouw vroeg Johan hoe ze het stikstofprobleem snel konden oplossen om weer door te kunnen gaan met bouwen. “Dan gaan we constructief in gesprek en zeggen we wil je snel? Stop dan met de subsidie van biomassa en steek dit geld in het sluiten van de vier kolencentrales.” Ook het uitkopen van boeren kan een groot verschil maken. De staat kan grond opkopen van boeren die binnenkort ophouden en de grond leasen aan biologische boeren. Helaas houden de landbouw en veesector dit tegen. Binnen deze sector is de discussie ook verhard. Ruimhartig belonen zou hierbij kunnen helpen.
De moeilijkheid van het politieke systeem
Johan weet, onder andere via een dinertje met Rutte en Schouten, de visie van Rutte op het stikstofprobleem. Rutte is van de markteconomie. “Alleen de markt gaat dit niet oplossen. We moeten het stikstofprobleem sturen vanaf boven en een visie ontwikkelen.” De CDA, CU en SGP hebben zich vast gegraven. Ze willen niet dat er boeren stoppen, maar dat kunnen ze niet tegenhouden, de lobby is te sterk. We zouden dit moeten doorbreken en de zaak van binnenuit veranderen. De partijen ontkennen het probleem niet alleen, ze denken teveel aan hun stemmen.
Het exportbelang en de boeren
Zijn de boeren dan niet belangrijk voor de Nederlandse economie? Volgens Johan overdrijven we dit vaak een beetje. De landbouw en veesector is qua export maar 1,8-2% van het bruto nationaal product. Als je de kosten en baten tegen elkaar afweegt, kost het ons meer dan dat het ons oplevert. Er gaat veel subsidie om in het boerenbedrijf, we produceren gewoon te veel. Economisch gezien zou het goed zijn om de veestapel te halveren en boeren die overblijven te laten extensiveren. We denken dat Nederlandse boeren het heel goed doen maar we doen het helemaal niet zo goed. Wat kunnen we dan doen? We moeten boeren beter betalen.
Hoe ziet Nederland er uit over 10 jaar?
De veestapel zal halveren. Met Covid-19 gaat het niet goed in Nederland, de vogelpest is weer in ons land, de Afghaanse varkenspest staat voor de deur. We zijn het meest vee-dichte land in Europa, het is gewoon niet houdbaar. Nederland zal zich moeten houden aan de uitspraak van de Raad van State. Doen ze dit niet dan schalen ze bij Mobilisation for the Environment weer op met de juridische procedures.
Johan als bekende Nederlander
Deze uitspraak maakte je bekende Nederlander. Hoe vind je dat? “Ik ga graag in gesprek met boeren en journalisten. Iemand moet het doen en ik vind het niet erg. Echt bang ben ik er niet voor. De boeren en de website Geen Stijl zagen uiteindelijk ook dat we ons niet alleen verzetten tegen de boeren maar ook tegen het vliegveld op Lelystad. Toen stuurde Geen Stijl zelf een cadeautje: ‘Sorry we hebben je toch verkeerd ingeschat’.”
Johan: “Stoppen? Wat is dat? Ik blijf deze strijd voeren zo lang als het nodig is.”
Collin zong ons nog toe met een speciaal voor deze avond gecomponeerd lied: ‘Johan, nee, die geeft niet snel op. Een onafhankelijke denker met een visie. Hoe komt hij zo gedreven en welke passie voedt zijn vuur? Blijven wijzen op wat anderen niet zien. Bijt je vast en krijg de waarheid boven tafel. Laat ons zien wat voor een toekomst er echt aankomt?‘
Terugkijken?
Wilt u dit interview en de vragen die erna gesteld werden nog eens in zijn geheel terugkijken? Dat kan via de volgende YouTube-video