Evanne Nowak opent de avond met een filmpje die laat zien hoe mensen over de hele wereld zich inzetten om de bomen om hen heen te beschermen maar ook hoe anderen overlast ervaren van de boom ‘’kijk nou toch al die blaadjes, het is verschrikkelijk’’.
De zaal gaat daarna kort met elkaar het gesprek aan. Aan welke boom heb jij goede herinneringen? Er komen bomen voorbij die doen denken aan jeugd, bomen die gered zijn en bomen waar je al tijdlang een uitzicht op hebt.
Willem Koning en Cathrien de Pater komen het podium op. Willem opent met een meditatief instrument en een verhaal van zijn opa uit Suriname dat ons een inheems perspectief geeft op de boom: ‘’Elk deel van de boom is een levensgemeenschap, het is niet zomaar een ding. De boom heeft een naam want het heeft een geest, het heeft ouders en een eigen identiteit.’’ Wat is een boom? Een boom is kennis en geeft bescherming. Cathrien werkt al 30 jaar als bosbouwadviseur en heeft zich onlangs verdiept in onze spirituele verhouding tot bomen. Uit haar studies blijkt dat van geen enkele wereldgodsdienst gezegd kan worden dat deze leidt tot duurzaam gedrag. In de meeste gevallen denkt men dat de mens boven de natuur staat. Dit is langzaam aan het veranderen. Willem zingt twee liederen voor ons die onze verhouding met de natuur weergeven en ons het perspectief van zijn oma weergeven. ‘’Het is beter om te luisteren en dan pas te praten, dan hoor je de wijsheid van het bos’’ ‘’het is belangrijk om te observeren, dan zie je de gevaren’’.
Cathrien vertelt over een bos in Drenthe dat deels gekapt moet worden. Een groep spirituele mensen die een sterke connectie voelt met het bos is meegegaan om te kijken welke bomen wel of niet gekapt moeten worden. Willem heeft ook een voorbeeld van waar mensen met een sterke band voor het bos meedenken over de status voor het bos. Zij weten dingen die niet in boeken te vinden zijn.
Marije Mertens van IVN. IVN bomen moeten weer oud worden. Eiken kunnen wel 1000 jaar oud worden. In Nederland is bijna al het bos gecultiveerd. In Mook beheert IVN een bos. Ze halen daar niet veel weg, alleen de Amerikaanse eik. Dat doen ze niet zonder het bos eerst goed te bestuderen en ook te kijken naar de paddenstoelen. De Amerikaanse eik heeft geen natuurlijke vijanden, wordt snel groot en ze leven niet goed samen met andere organismen. De waarde van het ecosysteem is belangrijker dan de individuele eik.
Aan tafels gaan we met elkaar het gesprek aan over de Amerikaanse eik. Mogen we die als mens zomaar verwijderen? De zaal vond het lastig. Kan het niet zo zijn dat de Amerikaanse eik beter tegen klimaatverandering kan op lange termijn? En weten we dat nu al? Zouden we het niet per situatie moeten bekijken? De Amerikaanse eik hoeft niet uitgeroeid te worden, ooit zal de boom wel inburgeren maar totdat die natuurlijke vijanden heeft is wordt die wel ene beetje weggehaald.
Quirijn Lokker (Groen links) en Eline Lauret (Partij voor de dieren) gaan met elkaar in gesprek over de Winkelsteeg, een industrieel gebied dat in 2030 een nieuwe woonwijk gaat worden. Bij de Jan Massinkhal staan nu bomen van 80-100 jaar oud, er leven vossen en vogels. Deze gaan gekapt worden. De gemeente heeft gekozen om niet in de natuur te willen bouwen maar in de stad, dan moeten er keuzes gemaakt worden. Voor Groen Links is het belangrijk dat er veel natuur aan wordt toegevoegd, dan is het oké om wat bomen te verwijderen. Partij van de Dieren vond dat er situaties mogelijk waren waarin de bomen óók behouden konden blijven. Dit kost alleen meer geld, en dat is een keuze. Er zit intrinsieke waarde in het bos, dat is ook een huis en woning alleen niet voor mensen maar voor dieren. Nijmegen moet keuzes maken maar er komen gelukkig ook nieuwe bomen bij, er is een bomenwachter en een stadsecoloog.
De zaal heeft veel vragen, er mogen er drie gesteld worden. Er wordt altijd een boomeffectrapportage gedaan waarin wordt gekeken op welke manier de bomen behouden kunnen blijven. Er wordt zoveel mogelijk gekeken naar inheemse soorten maar ook naar welke bomen waar kunnen overleven. Worden er ook eetbare bomen geplaatst? Wanneer het kan worden er inderdaad eetbare bomen geplaatst.
Jesse Spauwen, boomverzorger, vertelt hoe hij bomen controleert bij particulieren, wat soms een grote verantwoordelijkheid is. Ze zoeken naar manieren om de bomen te behouden, bijvoorbeeld door te snoeien of metaal te plaatsen, waardoor de boom niet meer ‘onveilig’ is voor mensen en gebouwen. Bomen in de stad hebben het vaak moeilijk; er is hittestress en de grond is moeilijk doordringbaar. Zelfs als een boom dood is, heeft hij natuurlijk nog bestaansrecht. Het is een huis voor muizen en andere organismen. “Je kan je ook afvragen, moet het huis niet weg? Sommige bomen staan er al 200 jaar.”
Er komt veel bij kijken om het goed te doen in de stad. De bomen aan de Sint Annastraat stonden er al 40 jaar en waren nog steeds erg klein. Het was in dat geval goed dat ze weggehaald zijn want de bodem eronder is zo geprepareerd dat de bomen meer kans hebben om groter te worden. In een stad zou Jesse geen beuk meer planten, deze zijn te gevoelig voor de hitte.
Laurens van de Linde van de literaire boyband sluit de avond muzikaal af. Speciaal voor dit duurzaamheidscafé schreef hij een liedje over bomen. De treurwilg, de linde en de witte eiken ‘the tree that owns himself’ zijn zijn favorieten. ‘’Laat me met rust ik ben een boom en ik sta hier maar gewoon’’. De minst favoriete zijn die van zijn buren want die blaadjes zijn toch wel vervelend.
